Je staat vol in het leven en dan ineens krijg je een kort lontje, word je sneller moe en is het soms lastig alles te managen zoals je dat gewend was. Er bestaat een grote kans dat je begonnen bent aan de overgang. Ik had zelf niet in de gaten dat die al rond je 40e kan beginnen, en bij mij startten de klachten eigenlijk ook pas eind veertig, dus dat was dan in ieder geval een meevaller. Er is gelukkig steeds meer aandacht voor de overgang, maar er is ook nog veel onwetendheid over dit onderwerp. Want wat is de overgang?
Wij zochten contact met Jojanneke Kant, een huisarts die een eigen Insta pagina is gestart om zoveel mogelijk meisjes en vrouwen (en ook mannen) te kunnen informeren over verschillende onderwerpen. Ze schreef onderstaande blog over de overgang, en hopelijk volgen er meer samenwerkingen.
Door: huisarts Jojanneke Kant. Insta: @devragendokter, foto: Dani van Oeffelen.
Wat is de overgang?
De overgang is de periode waarin je als vrouw van vruchtbaar naar niet meer vruchtbaar gaat. De eierstokken gaan steeds minder vrouwelijk hormoon, het oestrogeen, produceren en zullen hier uiteindelijk mee stoppen. Door de verandering van hormonen verandert er veel in het lichaam van een vrouw. Maar liefst 25% van de vrouwen ervaren hier dagelijks klachten van. Een nog groter deel ervaart meerdere keren per week klachten. De overgang is officieel voorbij wanneer je gedurende één jaar geen menstruatie meer hebt gehad.
Wat is een normale leeftijd voor de overgang?
De overgang kan vanaf de leeftijd van 40 jaar starten. Gebeurt dit vóór het 40e jaar dan spreek je van een vervroegde overgang, en is het verstandig om dit met de huisarts te bespreken. Gemiddeld hebben vrouwen op de leeftijd van 51 jaar hun laatste menstruatie. Deze laatste menstruatie wordt de menopauze genoemd. Ben je nog regelmatig ongesteld op je 52e jaar? Ook dit is normaal, de leeftijd van de menopauze kan variëren tussen de 40 en 60 jaar.
Symptomen die op de overgang kunnen wijzen
Doordat er in de overgang steeds minder eicellen in de eierstokken zijn, zullen zowel het oestrogeen gehalte als het progesteron gehalte dalen. Als vrouw kun je daar het volgende van merken:
- Verandering van de menstruaties: deze klachten kunnen divers zijn en kunnen variëren van een langere of juist kortere periode tussen de menstruaties, tussentijdse bloedingen tot hevigere menstruaties met veel bloedverlies, stolsels en buikpijn.
- Vaginale klachten zoals jeuk en droogheid
- Opvliegers: maar liefst 80% van de vrouwen heeft deze warmte aanvallen die ontstaan door het dalen van het oestrogeen gehalte. Gedurende enkele minuten kun je het extreem warm krijgen waarbij je gaat zweten, je hart sneller gaat kloppen en je gezicht rood wordt. Wanneer je in de nacht opvliegers hebt kan dat leiden tot slecht slapen, vermoeidheid en somberheid.
De duur van de overgang is voor elke vrouw verschillend. De klachten van de overgang starten meestal al 5 jaar vóór de menopauze en blijven tot 2-3 jaar erna.
Kan je in het bloed testen of je in de overgang bent?
Helaas is dit niet betrouwbaar genoeg te meten in het bloed. Dit komt omdat de hormonen die je kan testen erg kunnen wisselen over de dag. Hierdoor kan de test bijvoorbeeld uitwijzen dat je in de overgang bent, terwijl dat niet zo is. En andersom.
Kan ik zwanger worden als ik in de overgang ben?
Pas als je echt één jaar lang geen menstruatie meer hebt gehad, is er geen kans meer op zwangerschap. In de overgang zijn er vaak nog onregelmatige menstruaties, waarbij dus nog een eitje kan springen en je dus nog zwanger kan worden. Het advies is dan ook om in de overgang goed na te denken over anticonceptie.
Is er een relatie tussen de overgang en hartklachten?
Het vrouwelijk hormoon oestrogeen beschermt de binnenkant van de bloedvaten tegen schade door bijvoorbeeld hoge bloeddruk of een hoog cholesterol. Dit is één van de redenen dat vrouwen later hart- en vaatziektes krijgen dan mannen. In de overgang valt die beschermende werking van oestrogeen weg. Dit maakt dat de kans op hart- en vaatziekten bij vrouwen toeneemt na de overgang. Hartklachten bij vrouwen zijn lastiger te herkennen dan bij mannen.
Wees alert op hartklachten bij:
- pijn op de borst,
- bij pijnklachten van de kaak en/of de schouder(s),
- of bij pijnklachten hoog tussen de schouderbladen of de rechterarm.
- Ook bij hartkloppingen of het gevoel van flauwvallen is het verstandig contact op te nemen met de huisarts.
Er zijn een aantal vrouwen die we adviseren om periodiek de bloeddruk en het suikergehalte te laten meten omdat zij een hoger risico hebben op hart- en vaat ziekten. Dat zijn vrouwen die tijdens de zwangerschap een hoge bloeddruk of suikerziekte hebben gehad, vrouwen met PCOS en vrouwen die voor hun 40e jaar in de overgang zijn gekomen.
Wat kan er gedaan worden bij overgangsklachten?
Het lijkt een open deur, maar het is bewezen dat klachten van de overgang verminderen wanneer je goed voor jezelf zorgt; gezond eten, dagelijks 30 minuten bewegen en goed slapen.
Vitamines, kruiden en plantaardige oestrogenen verminderen de klachten passend bij de overgang niet.
Is een hormoonbehandeling aan te raden om klachten van de overgang te verminderen?
Als de opvliegers tijdens de overgang erg heftig zijn kun je overwegen hier kortdurend hormonen voor te gebruiken. Dit stopt de opvliegers niet helemaal, maar vermindert de aantallen wel flink en kan de kwaliteit van leven verbeteren. Aanvankelijk werd gedacht dat deze hormonen de kans op borstkanker zouden vergroten. Dit blijkt bij de meeste vormen van hormonen niet of nauwelijks zo te zijn wanneer de hormonen korter dan 5 jaar worden gebruikt. Er is wel een iets hogere kans op trombose en het krijgen van een beroerte. Als je twee jaar bent gestopt met de hormonen is dit risico weer hetzelfde als voor dat je de hormonen slikte.
Er zijn een aantal redenen om deze hormonen niet te adviseren. Dit is het geval bij vrouwen met hormoongevoelige borstkanker, bij vrouwen die eerder trombose of een longembolie hebben gehad en vrouwen met hart- en vaatziekten. Ook als je rookt wordt het gebruik van hormonen niet aangeraden. Overleg altijd goed met je huisarts of je in aanmerking komt voor deze hormonen en welke hormonen het beste bij jou passen.
Wanneer moet ik contact opnemen met mijn huisarts als ik denk dat ik in de overgang ben?
De overgang is een natuurlijk proces, en elke vrouw zal dit doormaken. Er zijn echter een aantal redenen om contact te zeken met de huisarts, namelijk:
- Wanneer je jonger bent dan 40 jaar en vermoed in de overgang te zitten
- Bij hevig vaginaal bloedverlies. Je moet hierbij altijd alert zijn op bloedarmoede.
- Wanneer de opvliegers of klachten van de overgang dusdanig hevig zijn dat het invloed heeft op je dagelijks functioneren.
- Bij klachten van pijn bij het vrijen of andere vaginale ongemakken.
- Wanneer je klachten ervaart van somberheid, angst of depressie.
Een tip van moodies!
Bij moodies krijgen wij vaker de vraag wat voor broekjes goed kunnen passen bij een vrouw die in de overgang is. Dit verschilt natuurlijk erg per persoon, maar graag delen wij onze favorieten voor de overgang met jou.
Tijdens de overgang kan je menstruatie soms best hevig zijn. In dat geval is een boyshort super het meest prettige broekje. Indien het heel hevig is, adviseren we dit zelfs te combineren met een cup of tampon.
Voor een minder wordende menstruatie, lichte incontinentie of afscheiding is menstruatie ondergoed als de hipster lace, boyshort moderate-heavy of classic brief lace echte toppers. Maar kijk vooral welk model het beste bij jou past.
 Naast dat Jojanneke huisarts is, is ze ook specialist in spoedzorg en triage. Ze werkt bij de praktijk "De Nieuwe Dokter" in Den Haag. Naast dat ze voor mensen zorgt is ze ook een expert op het gebied van plantenzorg en heeft ook een plantenasiel.
Haar kennis op het gebied van mensenzorg deelt ze graag met haar medemens en dit doet zie via haar instagram account. Hier is zij bekend onder de naam @devragendokter. |
